Athelia (Sclerotium) rolfsii

Güney yanıklığı

Genel

Gri çürüme veya diğer adıyla güney yanıklığı Athelia (Sclerotium) rolfsii mantarının neden olduğu bir hastalıktır. Bu mantar, toprakta yaşayan önemli bir bitki patojenidir ve fidelerin kök ve gövdelerinin çürümesi, solması ve çürüyüp dökülmesinden sorumludur. Mantar, özellikle yüksek nem ve sıcaklığı, kuraklık dönemlerinin izlediği tropikal ve subtropikal bölgelerde, tüm tarımsal bölgelere dağılmış çift çenekliler ve tek çenekliler dahil olmak üzere yaklaşık 500 botanik türden oluşan geniş bir konukçu yelpazesine sahiptir. İlk olarak 1892’de Florida'da domates mahsullerinde görülmüş ve ondan sonra domates bitkilerinde kök ve gövdede çürümeye neden olduğu düzenli olarak bildirilmiştir. Patojenin istila ettiği hafif bünyeli ve tarla kapasitesine yakın neme sahip topraklarda önemli kayıplar oluşur. ABD'nin güneyinde yaşanan kayıplar yıllık üretimin %5'ine kadar ulaşabilir.

Güney yanıklığının yaşam döngüsü ve görünümü

Athelia (Sclerotium) rolfsii mantarının tipik özelliği güçlü miselyum üretimidir. Miselyum gençken beyazdır; daha sonra kararır. Pek çok sklerotia vardır. Yuvarlaktırlar ve çapları 0,4 ile 2 mm arasında değişir. Su, tarım aletleri ve kontamine tohumlar yoluyla yayılmaları mümkün olur. Patojenin gelişmesi için uygun koşullar 25-30ºC arasında sıcaklık,%90'ın üzerinde bağıl nem oranı ve 7'nin altında toprak pH'ıdır. Çimlenme için ideal pH aralığı 2,6 ile 4,4 arasındadır, ancak 2,6 ile 7,7 arasında da olabilir. Çok nemli topraklar mantar oluşumunu kolaylaştırır. Anamorfik formdayken spor veya sporokarp üretmez; sadece iplikçikler oluşturur. Ayrıca, çimlenme, topraktaki mahsul artıklarından çıkan uçucu bileşiklerin ve bastırıcı etkisi olmayan organik maddelerin varlığıyla tetiklenir; çünkü mantarın bir patojen olarak hareket etmeden önce organik substrat üzerinde saprofit olarak büyümesi gerekir. Yaralanmalar konukçu bitkiyi daha hassas hale getirir; ama mantar bitkiyi, genellikle gövdenin yüzeyine yakın bir yerden doğrudan penetrasyon yoluyla da istila edebilir. Sklerotia, uygun koşullarda, hifler veya erüptif olmak üzere iki şekilde çimlenip, bitkilerde enfeksiyona yol açabilir. Sklerotia toprakta en az bir yıl hayatta kalabilir. Telemorfik evre, basidiomiset Athelia rolfsii'ye karşılık gelir; ancak bu nadiren görülen bir şeydir. Sporokarplar eşeysizdir ve yuvarlak, düzensiz veya kompakt, koyu kahverengi veya siyah sklerotia oluşturan sporları yoktur. Sklerotia, kuru bir ortamda, toprakta beş yıldan uzun ömür sağlayan dirençli bir yapıya sahiptir. Hem sklerotia hem de miselyum, bir inokülüm kaynağıdır; zira mantar, tarımsal kalıntılarda saprofitik olarak miselyum şeklinde hayatta kalabilir, bu da sırası geldiğinde sklerotiayı oluşturur.

Güney yanıklığı nasıl önlenir?

Güney yanıklığı kontrol yönteminin her birinin etkisi sınırlıdır; bu nedenle daha verimli hale gelmeleri için kombine edilmeleri gerekir.

  • Patojen girişini önleme
  • Kaynağı bilinen, sağlıklı ve sertifikalı tohum kullanımı
  • Tarım aletlerinin özenle temizlenmesi
  • Patojen gelişimini destekleyen çevresel koşullardan kaçınma
  • Sulama yönetimi
  • Bitki yoğunluğu ve gelişme tabiatı