Horiver Wetstick
Genel
Amerikan kıvrık yaprak galeri sineği (Liriomyza trifolii) Kuzey Amerika kökenli olmakla birlikte yaklaşık 1976 yılından beri Avrupa’da da görülmektedir. Amerikan kıvrık yaprak galeri sineği (Liriomyza trifolii) son derece polifag bir tür olup krizantem, gerbera, bahar yıldızı, kereviz, dolmalık biber, nohut, fasulye ve patates gibi birçok konukçu bitki üzerinde yaşar. Seralarda genellikle gerbera ve krizantemde görülür. Bu zararlı günümüzde tüm dünyada yaygın görülmektedir.
Amerikan kıvrık yaprak galeri sineği hakkında
Amerikan kıvrık yaprak galeri sineğinin yaşam döngüsü ve görünümü
Yaprak galeri sineğinin yaşam döngüsü şu evrelerden oluşur: yumurta, üç larva dönemi, bir pupa dönemi ve ergin sinek. Ergin yaprak galeri sinekleri, en fazla birkaç milimetre uzunluğunda küçük, sarı ve siyah renklere sahip sineklerdir. Ergin dişiler beslenirken ya da yumurtlarken, dişli yumurta borularını kullanarak yaprağın genellikle üst kısmında bir delik açarlar. Yumurta noktaları oval şekilli olup, bunların beslenme noktalarından ayırt edilmesi zordur.
Liriomyza trifolii larvaları tamamen koyu sarı renktedir. Larva yumurtadan çıkar çıkmaz yaprağı kemirmeye başlar ve tüneller açarak mezofil dokusunun içine ilerler. Burada açılan galeriler nedeniyle zarar oluşurken yaprağın dış kısımlarında herhangi bir zarar görülmez. Ergin larva, pupa evresine geçmeden kısa bir süre önce, ağız parçalarını kullanarak yaprakta orak şekilli bir çıkış deliği açar. Bundan yaklaşık bir saat sonra larva yapraktan dışarı çıkarak toprağa düşer. Bu, sabahın erken saatlerinde olur. Larva, pupa evresine geçmek üzere toprağın içine girer. Larvaların küçük bir kısmı yaprağın üzerinde asılı kalır ve burada pupa evresine girer.
Zarar belirtileri
Yaprak galeri sinekleri bitkilere hem doğrudan hem de dolaylı zarar verir. En doğrudan zarar, larvaların yaprak dokusunda galeriler açması nedeniyle kuruma, erken yaprak dökülmesi ve kozmetik zarar şeklinde ortaya çıkar. Tropikal ve subtropikal bölgelerde bu durum, domates ve kavun gibi meyvelerde yanmaya yol açabilir. Yaprak kaybı ayrıca verim kaybına da neden olur. Öte yandan, meyve veren sebze mahsullerinin tamamen yetişkin bitkilerinde, mahsul etkilenmeden önce önemli miktarda yaprak zarar görebilir.
Daha yaşlı larvalar daha geniş tüneller açar. Ergin dişilerin beslenme noktaları da verimde düşüşe yol açabilmekle birlikte, süs bitkileri haricinde bu durum genellikle daha az önemlidir. Yaprak galeri sineklerinin yol açtığı doğrudan zarar, fide ve genç bitkilerin tamamen tahrip olmasına neden olabilir.
Gerbera bitkisinde, Amerikan kıvrık yaprak galeri sineği (Liriomyza trifolii) larvası yumurtasından dışarı doğru yiyerek kendisine yol açar, böylece galerileri birleşerek küçük plaklar oluşturur. Diğer çeşitli mahsullerde ise bu ‘galeri plakları’ ile normal galeriler arasında ara tünel formları görülebilmekte olup, bu nedenle bunlar türün belirlenmesi için güvenilir bir kriter oluşturmaz.
Hastalığa yol açan mantar ve bakterilerin beslenme noktaları üzerinden bitki dokusuna girmeleri dolaylı zararlara neden olur.