Genel
Asya turunçgil psillidi (Diaphorina citri) yeşillenme hastalığı veya Huanglongbing adlı ciddi turunçgil hastalığın taşıyıcısı olduğundan, çeşitli ülkelerde turunçgiller açısından önemli bir zararlıdır. Hastalık güney Asya’da son derece yaygın olup Asya ve Afrika’da birkaç turunçgil endüstrisinin yok olmasından sorumludur. Kuzey Amerika’da hastalık güney eyaletlerinin çoğu ile Meksika’ya yayılmış olmasına karşın, taşınan hastalıktan en büyük zararı Florida eyaleti görmüştür.
Asya turunçgil psillidinin yaşam döngüsü
Ergin Asya turunçgil psillidi, alacalı kahverengi kanatlı ve yaklaşık 25 ila 35 mm uzunluğunda bir böcektir. Erginler aktif, zıplayan/uçan böcekler olup, rahatsız edildiklerinde kısa mesafeler uçabilirler. Psillidin yaşam döngüsü bir yumurta dönemi ve beş nimf döneminden oluşur. Uzunlamasına oval yumurtalar yeni bırakıldığında açık sarı renkte olup, erginleştiklerinde parlak kahverengi renge ve kendine özgü iki kırmızı göz noktasına sahiptir. Yumurtalar bitki dokusuna dik pozisyonda sabitlenmiştir ve tek bir noktada çok sayıda yumurta bulunabilir. Nimfler yeşil ya da soluk turuncu renktedir. Birinci dönem nimfler hareketsiz olup, sadece rahatsız edildiklerinde ya da aşırı kalabalık halinde hareket ederler. Yumurtadan erginliğe gelişim süresi 28°C/82,4°F’ta 14 gün ila 15°C/59°F’ta 49 gün arasında değişir. Yeni erginler üreme olgunluğuna 2 ila 3 gün içinde erişir, yumurtlama çiftleşmeden sonra 1 ila 2 gün içinde gerçekleşir ve erginler birkaç ay yaşarlar. Dişi psillidler yaşam döngüleri boyunca 800'den fazla yumurta bırakır.
Zarar belirtileri
Psillid, ağız parçalarını beslenme amacıyla bitki dokusunun içine sokan emici bir böcektir. Erginler tüm gelişim evrelerinde genç bitki gövdeleri ve yapraklardan beslenir. Nimfler genç yapraklar ve gövdelerle beslenir, sürekli olarak bol miktarda tatlı öz su ve ipe benzer mumlu bir madde üretir ve bu tatlı öz su üzerinde siyah küf gelişir. Bunların beslenmesi turunçgillere, yeni sürgünlerin yanması veya yaprakları olgunlaşırken bükmek ya da üzerinde çentik açmak yoluyla zarar verir. En büyük zarar, böcek turunçgil yeşillenme veya huanglongbing (HLB) adlı ölümcül hastalığa neden olan Candidatus Liberibacter asiaticus bakterisinin taşıyıcısı olduğunda gerçekleşir. Psillidin nimfleri ve erginleri bu bakteriyi hasta bitkilerden beslenme yoluyla vücutlarına alır ve hastalık, erginlerin sağlıklı bir bitkiye uçması ve beslenirken bakteriyi bu bitkiye enjekte etmesi yoluyla yayılır. Hastalık bir turunçgil ağacını beş yıl gibi kısa bir sürede öldürebilir ve hastalığın bilinen bir tedavisi bulunmamaktadır.
Zarar belirtileri
