


Genel
Nohut yaprak galeri sineği (Liriomyza huidobrensis) çok çeşitli sebze ve süs mahsullerinde görülür. Güney ve Orta Amerika kökenli olup, sonrasında bitki materyalleri yoluyla yayılmıştır. Günümüzde tüm dünyada yaygın biçimde görülmektedir. Bu tür, yaprağı yenen sebzeler için özellikle zararlı olup, özellikle açık tarlalarda yetiştirilen marullarda sorunlara yol açmaktadır.
Nohut yaprak galeri sineğinin yaşam döngüsü ve görünümü
Yaprak galeri sineğinin yaşam döngüsü şu evrelerden oluşur: yumurta, üç larva dönemi, bir pupa dönemi ve ergin sinek. Ergin yaprak galeri sinekleri küçük (en fazla birkaç milimetre uzunluğunda), sarı ve siyah renkleri olan sineklerdir. Ergin dişiler beslenirken ya da yumurtlarken, dişli yumurta borularını kullanarak yaprağın genellikle üst kısmında bir delik açarlar. Yumurta noktaları oval şekilli olup, bunların beslenme noktalarından ayırt edilmesi zordur.
Liriomyza huidobrensis larvaları saydam kirli beyaz renktedir. Larva yumurtadan çıkar çıkmaz yaprağı içten yemeye başlar ve aşağı, mezofil dokusuna doğru tüneller açar. Burada uzun galeriler nedeniyle zarar oluşurken yaprak ve sapın dış kısımlarında herhangi bir zarar görülmez. Ergin larva, pupa evresine geçmeden kısa bir süre önce, ağız parçalarını kullanarak yaprakta orak şekilli bir çıkış deliği açar. Bundan yaklaşık bir saat sonra larva yapraktan dışarı çıkarak toprağa düşer. Bu, sabahın erken saatlerinde olur. Larva, pupa evresine geçmek üzere toprağın içine girer. Larvaların küçük bir kısmı yaprağın üzerinde asılı kalır, bazen yaprağın üst yüzeyinde ama genellikle alt kısmında olmak üzere burada pupa evresine girerler. Pupa evresine geçmeden hemen önce tünelinden çıkan geç üçüncü dönem larva, prepupa olarak adlandırılır. Bu evre sadece birkaç saat sürer.
Zarar belirtileri
Yaprak galeri sinekleri bitkilere hem doğrudan hem de dolaylı zarar verir. En doğrudan zarar, larvaların yaprak dokusunda galeriler açması nedeniyle kuruma, erken yaprak dökülmesi ve kozmetik zarar şeklinde ortaya çıkar. Tropikal ve subtropikal bölgelerde bu durum, domates ve kavun gibi meyvelerde yanmaya yol açabilir. Yaprak kaybı ayrıca verim kaybına da neden olur. Öte yandan, meyve veren sebze mahsullerinin tamamen yetişkin bitkilerinde, mahsul etkilenmeden önce önemli miktarda yaprak zarar görebilir.
Yaprak tünelinin boyutu yaprağın gelişim evresine, konukçu bitkinin türüne ve yaprak galeri sineğinin türüne bağlıdır. Daha yaşlı larvalar daha geniş tüneller açar. Ergin dişilerin beslenme noktaları da verimde düşüşe yol açabilmekle birlikte, süs bitkileri haricinde bu durum genellikle daha az önemlidir. Yaprak galeri sineklerinin yol açtığı doğrudan zarar, fide ve genç bitkilerin tamamen tahrip olmasına neden olabilir.
Hastalığa yol açan mantar ve bakterilerin, beslenme noktaları üzerinden bitki dokusuna girmeleri dolaylı zararlara neden olur. Nohut yaprak galeri sineğinin (Liriomyza huidobrensis) galerileri genellikle orta damarlar ve kenar damarları boyunca ilerlemekle birlikte, yaprak üzerinde düzensizce de ilerleyebilir. Yaprak üzerinde daha fazla galeri ortaya çıktıkça, büyük bir “galeri plağı” da oluşabilir. Bunlar çoğunlukla yaprak tabanında yer alır.