Bombus arısı sokmaları ve alerjilerinin tedavisi

Bombus arısı sokmaları ve alerjilerinin tedavisi

Bombus arısı sokmaları ve alerjilerinin tedavisi

Bombus arısı sokmaları hakkında burada verilen bilgiler, bombus arısı sokması olasılığının azaltılması ile sokmaya verilen olası tepkiler ve tedavi hakkında rehberlik sağlar. Bombus arısı sokmalarının ve alerjilerin afiş versiyonu buradan indirilebilir.

Bombus arısı, bal arısı ve yaban arısı sokmaları

Bombus arıları, birçok ülkede doğal ortamda bulunur. Bombus ve bal arıları ayrıca, tarım ve bahçe bitkilerinde polinatör olarak da kullanılır. Farklı renk ve desenler dahil, farklı görünümlere sahip çeşitli alt türler vardır. Genelde, bombus arıları bal arılarından daha büyük, yaban arılarından daha tüylüdür.

Bal arıları ve yaban arılarında olduğu gibi, bombus arılarında da sadece işçi arıların ve kraliçenin iğnesi vardır. Erkek arılar sokamaz. İğne bir savunma silahıdır. Arı bir canlıyı soktuğunda, vücuda iğne yoluyla bir miktar zehir enjekte edilir. İnsanlarda bu, kısa süreli şiddetli bir ağrıya yol açar ve bu ağrı daha sonra yavaş yavaş yok olur. Bazı durumlarda (vakaların yaklaşık %1'inde), enjekte edilen zehre karşı alerjik bir reaksiyon gelişir.
Vücudun bombus arısı sokmasına verdiği tepkiler vakaya göre değişiklik gösterebilir.

Bombus arısı ve yaban arısı iğnelerinde kanca yoktur. Bu, işçi veya kraliçenin iğnesini geri çekebileceği ve tekrar sokabileceği anlamına gelir. Bal arısı iğnesinde ise kanca vardır. Bal arısı iğnesini geri çekmeye çalıştığında, iğne, zehir bezi ile birlikte karından yırtılıp kurtulur.

Bombus arısı sokmaları nasıl önlenir?

Bombus arıları nadiren sokar. Bombus arısı tarafından sokulma olasılığı, onu tahrik etmek veya saldırgan hale getirmekten kaçınmak suretiyle azaltılabilir. Bombus arılarıyla çalışırken her şeyden önce sakin olmanız önemlidir. Bombus arılarının yanında kollarınızı sallamayın, kovana çarpmayın, bombus arılarına dokunup onları tutmayın vb.

Ayrıca, bombus arılarının alkol, ter, parfüm, kokulu sabun, tıraş losyonu ve benzeri kokulara saldırgan tepki verebileceğini unutmayın. Ayrıca, yüzükler, bilezikler ve saatler de (ciltle takı arasındaki okside olmuş malzemenin kokusundan dolayı) saldırgan davranışlara neden olabilir. Özellikle mavi ve açık mavi giysiler de dahil olmak üzere mavi renk, bombus arılarını cezbeder. Koruyucu kıyafetler giymek, bombus arısı tarafından sokulma riskini azaltabilir. Bombus arıları insanları giysi üzerinden sokabilir.

Bombus arısı mı soktu? Reaksiyonlar ve tedaviler

Bombus arısı sokması, genellikle alerjik olmayan lokal bir reaksiyona neden olur ve sokma bölgesindeki şişlik, kaşıntı ve kızarıklık sadece birkaç saat sürer. Bu belirtiler arı sokmasından sonra derhal ortaya çıkabilir, ancak genellikle birkaç saat sonra kendisini gösterir. Şişlik veya kaşıntı saatler ve hatta günlerce sürebilir. Bazı durumlarda, lokal reaksiyon bir miktar yayılabilir; bu durumda belirtilerin kaybolması genellikle daha uzun sürer. Bu, hala lokal ve alerjik olmayan bir reaksiyon sayılır.

Alerjik olmayan lokal reaksiyonların tedavisi

Genellikle tıbbi tedavi gerekmez. Lokal reaksiyonu en aza indirmek için -özellikle de arı kişiyi göze yakın yerler gibi hassas bir yerinden sokmuşsa- bazı önlemler alınabilir. Arı sokmasından sonra en kısa sürede bir anti-enflamatuar (Aspirin veya İbuprofen vb.) alınmalıdır. Bölgeye ayrıca soğuk kompres de uygulanmalıdır. Ayrıca, çeşitli kaşıntı merhemleri (dietil-m-toluamid vb. içeren merhemler) de mevcuttur.

Ender görülen ağız veya gırtlaktan sokulma durumlarında hasta derhal hastaneye götürülmelidir çünkü bu sokmalar solunum yollarının tıkanmasına neden olabilir. Hastanede hastaya kortikosteroid (prednizon vb.) verilir ve hasta müşahede altında tutulur.

Alerjik reaksiyon

Tekrarlanan sokmalar (veya bazı durumlarda sadece iki veya üç sokma), nüfusun yaklaşık %1'inde alerjik reaksiyona neden olabilir (buna genel alerjik reaksiyon, sistemik alerjik reaksiyon veya anafilaktik reaksiyon adı verilir). Alerjik reaksiyon, bir antijene daha önceki maruz kalmalar sırasında oluşan antikorları içerdiğinden, ilk sokmadan sonraki sokmalarda alerjik reaksiyon oluşması mümkün değildir. Alerjik reaksiyonlar genellikle sokmadan çok kısa bir süre sonra (birkaç saniye ile yarım saat arasında) ortaya çıkar.

Alerjik reaksiyonlar, az şiddetliden çok şiddetliye doğru dört düzeyde sınıflandırılır:
Düzey 1 - Bütün vücutta kaşıntı, kızarıklık ve şişlik (ürtiker, kurdeşen)
Düzey 2: Düzey 1 belirtilerine ek olarak bağırsak sorunları (kusma, ishal)
Düzey 3: Düzey 1 ve/veya 2 belirtilerine ek olarak solunum güçlüğü ve/veya boğulma duygusu
Düzey 4: Düzey 1 ve/veya 2 ve/veya 3 belirtilerine ek olarak kalp çarpıntısı, bayılma, anafilaktik şok (baş dönmesi, aşırı terleme ve soğuk titreme ile birlikte)

Alerjik reaksiyonun tedavisi

Ateş çıkması veya 1. düzey reaksiyon durumunda, bir hekimle temasa geçin. Durumu gözetim altında tutup gidişatı izleme kararı verilebilir. Reaksiyon zaman içinde kademeli olarak artabileceğinden, hastanın hastanede bir süre müşahede altında tutulması istenir.

Kusma durumunda ve özellikle de 3. veya 4. düzey belirtilerde mağdur kesinlikle derhal hastaneye kaldırılmalıdır.
Alerjik bir reaksiyon ortaya çıkarsa, reçeteyle satılan bir antihistaminik (ör. klemastin) verilmesi yararlı olur. Antihistaminik, zehirdeki histaminin neden olduğu şişliği azaltır. Bazen kortikosteroid (ör. DAF/Deksametazon gibi) yazılır. Düzey 3 veya 4 reaksiyon durumunda, önce adrenalin verilmesi gerekir. Adrenalin kalbi uyarır, kan damarlarını daraltır ve hava yollarını açar. Kişi adrenalini, bir adrenalin oto enjektörü (EpiPen veya Jext gibi) aracılığıyla kendi kendine uygulayabilir. Adrenalin oto enjektörleri sadece reçeteyle satılır ve hastanın bombus arısı sokmasına karşı alerjik bir reaksiyon geçirmesi gibi durumlarda verilir. Yerel mevzuata bağlı olarak, bombus arılarıyla çalışan firmalarda da adrenalin oto enjektörü bulunabilir.

Toksik reaksiyonlar

Toksik reaksiyonlar ancak mağdur kısa bir süre içinde onlarca kez sokulursa gerçekleşir. Sinir veya dolaşım sisteminde, kardiyak aritmi veya solunum sıkıntısı gibi genel alerjik reaksiyonlar oluşabilir. Bu gibi durumlarda da mağdur tedavi ve müşahede için hastaneye götürülmelidir.

Hiperventilasyon

4. düzey ciddi alerjik reaksiyonlara ek olarak, şok sonucu ortaya çıkabilecek hiperventilasyon da bilinç kaybına neden olabilir. Bu gibi durumlarda derhal acil tıbbi yardım hizmetlerini aramak gerekir.

Yüksek risk

Belirli ilaçları (beta blokerleri gibi) kullanan insanlar ve hamile kadınlar, bombus arısı sokması sonrasında meydana gelen alerjik reaksiyonlarda daha yüksek bir riskle karşı karşıya olur.

Bombus arısı alerjisiyle yaşamak

Bir kez alerjik reaksiyon geçirmeniz, bir sonraki arı sokmasına karşı mutlaka alerjik bir reaksiyon göstereceğiniz anlamına gelmez. Özellikle 1’inci veya 2’nci düzey bir reaksiyon geçirdiyseniz, olasılık düşüktür. Bombus arısı sokmasına karşı reaksiyonlar her durumda farklı olabilir. Günümüzde, bir sonraki arı sokmasında alerjik bir reaksiyon gösterip göstermeyeceğinizi belirlemek üzere saflaştırılmış bombus arısı zehri kullanılarak bir test yaptırmanız mümkündür. Saflaştırılmış zehri hiposensitizasyon tedavisi için kullanmak da mümkündür.

Bal arısı zehri ile uygulanan immünoterapi, bombus arısı alerjisi olan hastalar için koruma sağlamayabilir. Bu tedavi vücudu bombus arısı zehrine karşı duyarsızlaştırmayı amaçlar. Hiposensitizasyon tedavisi görmek istemiyorsanız, doktorunuza adrenalin oto enjektörü (EpiPen veya Jext gibi) reçetesi yazdırabilirsiniz. Bunu yanınızda taşıyabilir ve bir arı sokması durumunda kendinize kalçadan epinefrin enjekte etmek için kullanabilirsiniz.
Test ve tedaviler RdGG'nin Voorburg’deki Diakonessehuis şubesinde bulunan Alergoloji Departmanında (Dr. De Groot) uygulanmaktadır.

Doktorlar için bilgi

Alerjik reaksiyonların tıbbi tedavisi ile ilgili ayrıntılı bilgi, istek üzerine Koppert’ten temin edilebilir.
Daha fazla bilgi için, bir alerji uzmanı veya dahiliye uzmanıyla temasa geçin.

Literatür
De Groot, H. Allergie voor insecten, Huisarts en Wetenschap 2002; 45 (7): 362-7.
De Groot, H. Allergy to bumble bees. Curr Opin Allergy Clin Immunol 2006; 6: 294-7.

Resimli, basılı bir poster Koppert'ten edinilebilir. Bu poster ayrıca indirilebilir (URL) formatta da mevcuttur.
İpucu: Posterin üzerine tıbbi yardım ve acil tıbbi tedavi almak için gerekli olan iletişim bilgilerini ekleyin.

Bu bilgiler sadece eğitim kaynağı amaçlı olup, ne bir sağlık sorununun tanı ve tedavisi için kullanılabilir, ne de tıbbi tedavinin yerini alabilir. Sağlık probleminiz varsa veya olduğundan şüpheleniyorsanız, lütfen tıbbi yardım talep edin.

Yardıma mı ihtiyacınız var?