Domates pas akarı

Genel

Domates pas akarı (Aculops lycopersici, eski yayınlarda ayrıca Vasates lycopersici, Vasates destructor ve Phyllocoptes destructor olarak da anılmaktadır) Eriophyidae familyasına mensuptur. Ur oluşturmaz ancak domates bitkisinde serbest (başıboş) olarak yaşar. Aculops lycopersici ilk olarak Avustralya’da domates yetiştirilen tüm bölgelerde bir domates zararlısı olarak tespit edilmiştir. Solanaceae bitki familyasının diğer üyeleri de bu zararlıdan az da olsa etkilenebilir.

Domates pas akarının yaşam döngüsü ve görünümü

Domates pas akarının tüm yaşam evreleri son derece küçük ve gözlenmesi zordur. Bunlar uzun (torpil şekilli), yumuşak ve halkalıdır. Gövde, ağız parçalarını da içeren baş ve gövdenin geri kalanı olmak üzere iki kısma ayrılmış gibi görünür. Dört çift bacaklı diğer akarların aksine, bunların tüm hareketli evrelerinde sadece iki çift bacağı vardır.

Yumurtalar yaklaşık 0,05 mm çapında olup, yaprakların alt kısmına, yaprak saplarına ve bitkilerin alt bölgelerinde gövdeye bırakılır. Yeni bırakıldıklarında krem beyaz olan yumurtalar daha sonra sarımsı bir renge dönüşür. Akarlarda iki nimf dönemi vardır: bunlara aynı zamanda larva (1. dönem) ve nimf (2. dönem) adı da verilir. Birinci nimf dönemi saydam beyaz renkli ve yaklaşık 0,1 mm uzunluğundadır. Bunlar genellikle bir gün içinde gelişimini tamamlayıp 2. döneme geçer. Tüm yaşam evrelerinin görünümü birbirine çok benzer. Erginler iki ila üç gün içinde gelişir. Renkleri krem rengi ile turuncu-sarı arasında değişir, kama şekilli ve çok küçüklerdir (yaklaşık 0,17 mm uzunluk) ve erkekler dişilerden az daha küçüktür.

Zarar belirtileri

Zarar, akarların bitki hücresi içeriğini emmesi sonucunda oluşur. Etkilenen yapraklar hafifçe kıvrılır ve altlarında gümüşi bir parıltı ortaya çıkar. Yapraklar daha sonra kahverengi bir renk alır ve kırılganlaşır. İleri seviyede etkilenen domates yaprakları ve gövdeleri trikomlarını (yaprak tüyleri) kaybeder. Etkilenen gövdeler paslı kahverengi bir renk alır ve ciddi vakalarda gövde kırılabilir. Bundan meyveler de etkilenebilir. Domateste kabuk pürüzlü bir hale gelir, rengi kırmızımsı kahverengiye döner ve bazı durumlarda meyvenin şekli bozulur. Özellikle popülasyon büyümesinin çok hızlı olduğu ve etkilenen yaprakların çabuk kuruduğu yüksek sıcaklıklarda ciddi zarar meydana gelebilir. Zarar ilk olarak bitkinin alt kısımlarında görülür ve akarlar üst kısımlara ilerledikçe yukarı doğru ilerler.