Spical
Genel
Sebzelerde sarı çay akarı (Polyphagotarsonemus latus) tropikal bölgelerde ve ayrıca ılıman bölgelerdeki seralarda görülür. Sebzelerde sarı çay akarı (Polyphagotarsonemus latus) özellikle biberde görülmekle birlikte, patlıcan, domates ve hıyar gibi çok çeşitli konukçu bitkilerde de görülebilir. Ek olarak, açelya, begonya, gerbera ve siklamen gibi birçok süs bitkisi de sebzelerde sarı çay akarından etkilenebilir. Sarı çay akarları (Polyphagotarsonemus latus) kışlama kabiliyetine sahip olmadığından, ılıman iklimlerde açık havada herhangi bir sorun oluşturmaz.
Tarsonemid (Tarsonemidae) familyasına mensup akarlar, diğer tüm akar familyalarından çok daha çeşitli beslenme alışkanlıkları sergiler. Bunlar mantar, alg ve bitkilere ilaveten böcek ve akar avcıları ve parazitleri ile de beslenen türlerdir. Bitkiler üzerinde yaşayanları, konukçularına çok büyük zararlar verebilir.
Sebzelerde sarı çay akarı (Polyphagotarsonemus latus) gibi tarsonemidler hem sebze hem süs bitkilerinde görülebilir.
Sebzelerde sarı çay akarının yaşam döngüsü ve görünümü
Tarsonemid akarlarının yaşam döngüsü şu evreleri içerir: yumurta, larva ve ergin. Larvalarda üç çift, erginlerde ise dört çift bacak vardır. Hem erkek hem de dişilerde son bacak çifti diğerlerinden farklıdır ve yürümek için kullanılmaz. Larvalar, deri değiştirip üçüncü larva evresine geçtikten sonra bir ya da iki gün daha kütikülleri içinde kalır ve daha sonra ergin olarak buradan çıkarlar. Bu evre genellikle pupa, sahte pupa ya da hareketsiz nimf olarak adlandırılan bir dördüncü evre olarak kabul edilir. Erkekler, dördüncü bacak çiftlerini halen larva evresinin kütikülü içinde bulunan genç dişileri (hareketsiz nimfler) taşımak için kullanırlar. Çiftleşme, ergin dişi larva kütikülünden çıkar çıkmaz gerçekleşir. Tarsonemid akarlarının gözleri yoktur.
Sebzelerde sarı çay akarları (Polyphagotarsonemus latus) yumurtalarını çoğunlukla yaprağın alt kısmına ya da meyve yüzeyi üzerine bırakır. Yumurtalar uzun ve oval şekilli olup, yüzeye sıkıca sabitlenir ve sonraki aktif evrelerle kıyaslandığında görece büyüktür (yaklaşık 0,07 mm). Bunlar saydamdır ve üzerlerinde beyaz noktalar bulunur.
Sebzelerde sarı çay akarı (Polyphagotarsonemus latus) larvası ergin akara benzer ancak biraz daha küçüktür ve sadece üç çift bacağı vardır.
Yeni ergin akar yaklaşık 0,2 mm uzunluğunda, oval ve geniştir; rengi, tüketilen besin maddesi tipine ve miktarına bağlı olarak soluk sarı ile sarı-yeşil arasında değişir. Dişi akarların sırtında beyaz bir şerit vardır.
Zarar belirtileri
Sebzelerde sarı çay akarının (Polyphagotarsonemus latus) neden olduğu zarar virüslerin neden olduğu zarara benzer görünümdedir. Tipik zarar motifi, bitkinin toprak üstü büyümesinde şekil bozukluğu ve bozulma şeklinde kendini gösterir. Akarlar, büyüyen uçlar, genç yapraklar ve tomurcuklar gibi genç ve gelişmekte olan bitki dokularını tercih eder. Şekil bozukluğuna neden olan mekanizma henüz tamamen anlaşılamamış olmakla birlikte, akarların bitki hücresi içeriğini emerken lokal gelişmeyi bozan maddeler salgıladığına inanılmaktadır
Yapraktan beslenme esas olarak yaprağın alt kısmında, yaprak sapına yakın bölgede yoğunlaşır ve bu durum yaprağın kahverengiye dönerek kıvrılmasına neden olur. Sebzelerde sarı çay akarı (Polyphagotarsonemus latus) saldırısının tipik bir göstergesi, genç yaprakların diplerinde koyu kahverengi kenarların ortaya çıkmasıdır. Hafif saldırılarda yapraklar üzerinde genellikle kahverengi, sıklıkla çökük noktalar veya ince bir ağ oluşturan kahverengi şeritler görülür. Daha ciddi saldırılarda ise bu ağ o kadar yoğunlaşır ki, yeşil doku görülmez hale gelir. Çoğu vakada akarlar ana yaprak damarlarına dokunmaz, bu nedenle bunlar kahverengi yaprak dokusu üzerinde yeşil bir desen olarak öne çıkar. Yaprak saplarında ve ana gövdede kahverengi, mantarımsı lekeler ortaya çıkabilir.
Etkilenen bitkilerin büyüyen uçları, kıvrılmış yapraklar ve mantarımsı oluşumun neden olduğu renk bozukluğu nedeniyle şekilsiz bir görünüme bürünür. Bitkiler şiddetli bir saldırıya maruz kaldığında, büyüyen uç ölebilir, bitki büyümesi durur ve zamanla bitki tamamen ölür.
Mantarımsı doku meyve üzerinde de oluşabilir. Delinen hücreler öldüğünde, şekli bozuk mantarımsı lekeler genellikle meyvelerde şekil bozukluğuna yol açar. Bu meyveler genellikle şekil bozulmasının olduğu yerlerinden çatlar. Çiçeklerde renk bozukluğu ve şiddetli saldırılarda şekil bozukluğu görülür. Görece düşük popülasyonlar ciddi zararlara neden olabilir.
Sıklıkla, bitkinin alt kısmındaki yapraklar etkilenmezken daha genç yapraklarda ciddi zarar ortaya çıkabilir. Sebzelerde sarı çay akarlarının (Polyphagotarsonemus latus) çoğu, genç ve büyüyen yaprakların alt kısımlarında görülür. Zararın belirtileri, akarlar ortadan kaldırıldıktan haftalar sonra bile gözle görülür halde kalır.